Είναι ο εγκέφαλος πραγματικά απαραίτητος;

Ο Αριστοτέλης δίδασκε πως ο εγκέφαλος υπάρχει μόνο για να ρίχνει την θερμοκρασία του αίματος, και δεν έχει την παραμικρή
σχέση με την διαδικασία της σκέψης. Αυτό ισχύει για ορισμένους ανθρώπους.

                                                                  
Αυτό ήταν το ερώτημα που έθεσε ο Βρετανός νευρολόγος John Lorber κατά την διάρκεια ενός συνεδρείου παιδιατρικής το
1980. Αυτό το φαινομενικά ανόητο ερώτημα προήλθε από τις περιπτωσιολογικές μελέτες, με τις οποίες είχε ασχοληθεί ο Lorber
ήδη από τα μέσα του ’60. Οι μελέτες αυτές περιλάμβαναν τα θύματα μιας ασθένειας γνωστής ως Υδροκεφαλισμός, συνηθέστερα
γνωστή ως υγρό στον εγκέφαλο. Η πάθηση αυτή προκύπτει από την ανώμαλη ανάπτυξη του εγκεφαλονωτιαίου υγρού και μπορεί να
προκαλέσει διανοητική καθυστέρηση έως και θάνατο σε περίπτωση που δεν φροντιστεί.

Δύο μικρά παιδιά με Υδροκεφαλισμό παρουσίαζαν σύμφωνα με τον Lorber φυσιολογική διανοητική ανάπτυξη για την ηλικία τους.
Σε κανένα από τα δύο παιδιά δεν υπήρχε ίχνος εγκεφαλικού φλοιού. Το ένα από τα δύο πέθανε σε ηλικία 3 μηνών ενώ το δεύτερο σε
ηλικία 12 μηνών. Και ακολουθούσε φυσιολογική πορεία ανάπτυξης, με μόνη εξαίρεση την προφανή έλλειψη εγκεφαλικού ιστού την
οποία έδειξαν επανειλημμένα ιατρικά τεστ. Μια μελέτη της περίπτωσης των δύο παιδιών δημοσιεύτηκε στο Developmental Medicine
& Child Neurology.

Αργότερα έπεσε στην αντίληψη ενός συναδέλφου του Lorber από το πανεπιστήμιο του Sheffield  ένας νεαρός με κεφάλι μεγαλύτερο από το φυσιολογικό. Ο νεαρός αποτάθηκε στον Lorber παρ’όλο που η κατάσταση του δεν του προκαλούσε κανένα απολύτως πρόβλημα. Παρόλο
που είχε IQ 126 και αρκετές τιμητικές διακρίσεις για τις επιδόσεις του στα μαθηματικά, στην ουσία «δεν είχε εγκέφαλο».Μια μέτρηση της
ραδιοπυκνότητας  γνωστή ως σπινθηρογράφημα Cat έδειξε ότι το κρανίο του είχε μόνο ένα λεπτό στρώμα από εγκεφαλικά κύτταρα το οποίο
δεν ξεπερνούσε σε πάχος το ένα χιλιοστό(!).Το υπόλοιπο κρανίο του ήταν γεμάτο με εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Ο νεαρός συνεχίζει να έχει μια
φυσιολογική ζωή με εξαίρεση την επίγνωση ότι «δεν έχει καθόλου εγκέφαλο».

Παρόλο που ανέκδοτες αναφορές ανάλογων περιπτώσεων μπορούν να βρεθούν στην ιατρική λογοτεχνία, ο Lorber είναι ο πρώτος που ασχολήθηκε συστηματικά με τέτοιες περιπτώσεις. Έχει καταγράψει πάνω από 600 σπινθηρογραφήματα ανθρώπων με Υδροκεφαλισμό και τους
έχει κατατάξει σε 4 κατηγορίες.

1 -  Αυτούς με τους σχεδόν φυσιολογικούς εγκεφάλους.
2 -  Αυτούς  στους οποίους το 50-70% του κρανίου είναι γεμάτο με εγκεφαλονωτιαίο υγρό.
3 -  Αυτούς στους  οποίους το 70-90% του κρανίου είναι γεμάτο με εγκεφαλονωτιαίο υγρό.
4 -  Και η πιο ακραία κατηγορία στους οποίους το 95% της κρανιακής κοιλότητας είναι γεμάτο με εγκεφαλονωτιαίο υγρό.

Από την τελευταία ομάδα, η οποία αποτελούσε λιγότερο από το 10% της συνολικής μελέτης, οι μισοί παρουσίαζαν βαριά διανοητική
καθυστέρηση. Το υπόλοιπο μισό είχε IQ μεγαλύτερο από 100! Σκεπτικιστές υποστήριξαν ότι είχε γίνει λάθος στην ερμηνεία των σπινθηρογραφημάτων. Ο Lorber παραδέχεται πως η ερμηνεία ενός Cat σπινθηρογραφήματος είναι περίπλοκη υπόθεση. Επίσης, όμως διατείνεται πως δεν θα έκανε έναν τέτοιο ισχυρισμό χωρίς να έχει αποδείξεις. Ενάντια στις κατηγορίες που δέχθηκε ότι δεν καθόρισε με ακρίβεια την ποσότητα εγκεφαλικού ιστού που λείπει, απαντά «Δεν μπορώ να πώ με σιγουριά εάν ο σπουδαστής μαθηματικών είχε εγκέφαλο που ζύγιζε 50 ή 150 γραμμάρια, ήταν όμως ξεκάθαρο ότι δεν πλησίαζε ούτε κατά διάνοια το 1,5 κιλό που αποτελεί τον φυσιολογικό όγκο του  εγκεφάλου.

Πολλοί νευρολόγοι πιστεύουν ότι το γεγονός αυτό αποτελεί φόρο τιμής στις ικανότητες του εγκεφάλου να πλεονάζει και να αναθέτει
εκ νέου λειτουργίες. Άλλοι πάλι δεν είναι τόσο σίγουροι. Ο Patrick Wall, καθηγητής ανατομίας στο University College του Λονδίνου
δηλώνει « Να μιλάμε για πλεονασμό αποτελεί άλλοθι για να υπερπηδήσουμε κάτι που δεν καταλαβαίνουμε».

Ο Norman Geschwind, νευρολόγος στο νοσοκομείο Beth Israel της Βοστώνης, συμφωνεί: Σίγουρα ο εγκέφαλος διαθέτει μια αξιοθαύμαστη ικανότητα
να αναθέτει εκ νέου λειτουργίες μετά από κάποιο τραύμα, αλλά συνήθως μπορούμε να εντοπίσουμε κάποιου είδους δυσλειτουργία με τις κατάλληλες εξετάσεις ακόμα και μετά από μια φαινομενικά πλήρη ανάρρωση.

Τα συμπεράσματα δικά σας…
 
Βιβλιογραφία: flatrock.org.nz